Ένας εθνικός ευεργέτης!

|> Δημήτρης Καπράνος

|> «Μέσα στην φαιά καταχνιά ενός χειμωνιάτικου μεσημεριού / ο Σμυρνιός έμπορος, κύριος Ευγενίδης./ Αξούριστος, με την τσέπη γεμάτη σταφίδες./ Τσιφ Λόντον: φορτωτικές εν όψει,/ με κάλεσε με τα φτωχά του γαλλικά / για πρόγευμα στο Κάννον Στριτ Οτέλ / κι έπειτα το Σαββατοκύριακο στο Μετροπόλ»… Ποιός είναι, άραγε, ο Σμυρνιός Ευγενίδης, στον οποίον αναφέρεται στο ποίημά του «Έρημη χώρα» ο T.S.Elliot;

Ο Ευγένιος ήταν γιος του δικαστή Αγάπιου Ευγενίδη και της συζύγου του Χαρίκλειας. Γεννήθηκε στο Διδυμότειχο και φοίτησε στο Robert College, στην Κωνσταντινούπολη. Στα 20, εργαζόταν σε βρετανική ναυτιλιακή εταιρία.

Σε νεαρή ηλικία, τόλμησε να ιδρύσει δικό του μικρό ναυπηγείο στις ακτές του Κεράτιου Κόλπου.

Το 1922 ήταν ένας από τις εκατοντάδες χιλιάδες Ελλήνων προσφύγων και εγκαταστάθηκε στον Πειραιά, όπου το 1923 δημιούργησε το πρακτορείο Scandinavian Near East ως θυγατρική της σουηδικής Orient Line και το 1926 ήταν Γενικός Πρόξενος της Φινλανδίας στην Ελλάδα.

Οργάνωσε και έφερε εις πέρας την επιτυχία την επίσκεψη του διαδόχου του σουηδικού θρόνου και μετέπειτα Βασιλέως Γουσταύου, χρηματοδοτώντας ο ίδιος την δεξίωση και την φιλοξενία των επισκεπτών.

Σε λίγα χρόνια αυξήθηκαν οι προς Σκανδιναβία εξαγωγές ελληνικών καπνών, όπως και οι μεταφορές ξυλείας από το λιμάνι του Πειραιά.

Με τον πόλεμο, έφυγε από την Ελλάδα. Αρχικά πήγε στην Αίγυπτο το 1941 και αργότερα στο Κέιπ Τάουν, απ’ όπου σκάρωσε τακτική γραμμή μεταξύ της Ν. Αφρικής και Ν. Αμερικής. Οι τακτικές γραμμές τον καθιέρωσαν ως έναν εκ των κορυφαίων στον συγκεκριμένο τομέα.

Το 1946 ίδρυσε την Home Lines σε αναμονή μεγάλου κύματος μετανάστευσης από την Ευρώπη προς τις ΗΠΑ. Η εταιρία συνέχισε για πολύ μετά από τον θάνατό του.

Το 1953 συμμετείχε σε κρατικό πλειστηριασμό για το υπερωκεάνιο “Athinae”, μέρος της πολεμικής αποζημιώσεως της Ιταλίας προ της Ελλάδα και προσέφερε μεγάλο ποσό για να μην μειωθεί η αξία ενός εθνικού περιουσιακού στοιχείου. Το ‘Athinae’ απέπλευσε από τον Πειραιά τον Νοέμβριο του 1953 για το πρώτο του ταξίδι στην γραμμή της Νοτίου Αμερικής.

Ο τότε Πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος σε μία εκδήλωση τιμής για τον Ευγένιο Ευγενίδη.

Την ίδια χρονιά, η Home Lines απέκτησε το επιβατηγό “Matsonia”, το οποίο μετονομάσθηκε σε “Atlantic”, μέχρι ο Ευγενίδης να το αποσύρει από την επικερδή γραμμή προς Καναδά, να το φέρει στη Ελλάδα και να το μετονομάσει σε “Υπερωκεάνειον Βασίλισσα Φρειδερίκη”, το πλοίο που έμελλε να καταστεί το προσφιλέστερο μέσο μεταφοράς Ελλήνων μεταναστών προς τις Ηνωμένες Πολιτείες για την επόμενη 10ετία.

Δεν πρόλαβε το παρθενικό ταξίδι. Άφησε την τελευταία του πνοή στα κεντρικά γραφεία της εταιρίας του στην Ελβετία, στις 22 Απριλίου του 1954.

Συμφώνως προς την διαθήκη του, συνεστήθη το “Ίδρυμα Ευγενίδου”, πρωτίστως για να εκπαιδεύει νέους Έλληνες στις επιστήμες και στην τεχνολογία.

Το ίδρυμα, όπου φιλοξενείται και το Πλανητάριο των Αθηνών, έχει δαπανήσει περισσότερα από 400.000.000 δολάρια σε κοινωνικά και εκπαιδευτικά προγράμματα και έχει διανείμει πολλά εκατομμύρια επιστημονικών και τεχνολογικών εγχειριδίων. “Ψυχή του Ιδρύματος, είναι ο Λεωνίδας Δημητριάδης-Ευγενίδης.