Φρούδες οι προσδοκίες για λύση

|> Στέλιος Κοπανίδης

|> Η κατάρρευση των συνομιλιών για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας σηματοδότησε το τέλος μιας διαδικασίας που εξ αρχής φάνταζε έωλη. Η αδιάλλακτη, αλλά και αναμενόμενη, στάση της Άγκυρας στο θέμα της παραμονής των τουρκικών στρατευμάτων στη μεγαλόνησο και η άκαμπτη εμμονή της στη διατήρηση του δικαιώματος επέμβασης και των εγγυήσεων για τουλάχιστον 15 χρόνια (εσαεί δηλαδή) ήταν οι κυριότεροι λόγοι που οδήγησαν σε αδιέξοδο τις διαπραγματεύσεις. Συμφωνία βεβαίως δεν υπήρξε ούτε όσον αφορά το θέμα των εδαφικών αναπροσαρμογών.

Ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, ανέφερε ότι «δεν ήταν δυνατόν να γίνουν αποδεκτά παρεμβατικά δικαιώματα της Τουρκίας σε όλη τη μεγαλόνησο» και τόνισε ότι «το όνειρο για σχέδιο λύσης του Κυπριακού παραμένει ζωντανό». Παράλληλα εξέφρασε τη βούληση της Αθήνας να συνεχίσει να εργάζεται με όλες της τις δυνάμεις για την εξεύρεση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης «ώστε η Κύπρος να γίνει ένα φυσιολογικό κράτος χωρίς εγγυήσεις και κηδεμόνες».

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτιέρες, απέφυγε να αναφερθεί στους λόγους που οδήγησαν στην κατάρρευση των συνομιλιών, αρκέστηκε όμως να σχολιάσει ότι υπήρξε χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών σε μια σειρά ζητημάτων. Γεγονός είναι ότι 43 χρόνια μετά την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο και την de facto διχοτόμηση, κάθε νέα διάσκεψη για το Κυπριακό θα γίνεται ολοένα δυσκολότερη προκειμένου να επιλυθούν τα τετελεσμένα που έχουν εμπεδωθεί ως νέα πραγματικότητα και από τις δύο κοινότητες. Δύο κοινότητες πλήρως αντίθετες. Από τη μία πλευρά η Κυπριακή Δημοκρατία, με ελληνοκυπριακό πληθυσμό, ένα κράτος αναγνωρισμένο σ’ όλον τον κόσμο, διαπιστευμένο μέλος στις διεθνείς οργανώσεις, πλην βεβαίως του ΝΑΤΟ λόγω Τουρκίας, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με δική της ΑΟΖ και τη δυνατότητα ακόμη μεγαλύτερης οικονομικής ανάπτυξης στο μέλλον. Και από την άλλη, η λεγόμενη «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου», αναγνωρισμένη μόνο από την Αγκυρα που την κατασκεύασε, με τουρκοκυπριακό πληθυσμό, πληθώρα Τούρκων εποίκων και τουρκικό στρατό κατοχής, χωρίς δική της ΑΟΖ, πάμπτωχη, μολονότι κατέχει τα πιο εύφορα εδάφη της νήσου, ένα πιόνι στη σκακιέρα της Τουρκίας και τίποτα περισσότερο, χωρίς υπόσταση και σε καθεστώς ομηρίας των επιδιώξεων της Άγκυρας.

Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ένα κράτος συμπαγές, δομημένο για να λειτουργήσει με τον καλύτερο τρόπο στο διεθνές περιβάλλον, με κοινωνική, πολιτική, οικονομική, πολιτιστική, θρησκευτική ζωή αδιατάρακτη στο πλαίσιο ενός νομοθετικού και κανονιστικού οργανισμού ικανού να επιλύσει τις οποιεσδήποτε δυσχέρειες. Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν εξαρτάται από τρίτους, έχει ενιαία διοίκηση, εκτελεστική εξουσία, σύστημα υγείας, άμυνας, νομικό και φορολογικό σύστημα. Παράλληλα έχει τη δυνατότητα να παράγει ανεξάρτητη πολιτική και οικονομική δράση, κάτι που ούτε κατά διάνοια δεν μπορεί η τουρκοκυπριακή πλευρά. Οσον αφορά την ΑΟΖ της, έχει τη δυνατότητα να οργανώσει συμφέρουσες συμβάσεις, ειδικά με όμορες χώρες, όπως Ελλάδα, Αίγυπτος, Ισραήλ, με ενδιαφέρουσες προοπτικές εκμετάλλευσης του υποθαλάσσιου πλούτου και αμοιβαίας ωφελιμότητας.

Αυτοί, λοιπόν, είναι οι δύο αντίθετοι κόσμοι που συνθέτουν την Κύπρο. Κάτι που πλέον αντιλαμβάνονται ολοένα και περισσότερο οι Τουρκοκύπριοι που θέλουν λύση και η οποία δεν έρχεται λόγω της παγιωμένης αδιαλλαξίας της Άγκυρας. Αυτό που αξίζει να μείνει από τις συνομιλίες του Κραν Μοντανά είναι η πρακτική συμφωνία όλων (ΟΗΕ, Ευρωπαϊκής Ένωσης, Κύπρου, Ελλάδας, Βρετανίας, πλην βεβαίως Τουρκίας) ότι σε μια ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία δεν νοείται να υπάρχουν παρεμβατικά δικαιώματα τρίτων χωρών. Και οι προτάσεις που κατέθεσε η ελληνοκυπριακή πλευρά ήταν μια εξόχως μετριοπαθής βάση, την οποία η Τουρκία θα μπορούσε να αξιοποιήσει αν όντως επιθυμούσε πρόοδο στις συνομιλίες. Αντ’ αυτού, όμως, για άλλη μια φορά επέλεξε την αδιαλλαξία, που πηγάζει από την περιφερειακή της ατζέντα η οποία είναι υπερκείμενη των όποιων σκέψεων για λύση, σε μια περίοδο που η Ανατολική Μεσόγειος έχει μετατραπεί σε άριστο γεωπολιτικό οικόπεδο. Η Αγκυρα ποτέ δεν ήθελε λύση και αυτό καθίσταται πλέον κοινή παραδοχή.

Εννοείται ότι ευκαιρίες για νέες συνομιλίες θα υπάρξουν στο μέλλον. Το βέβαιον όμως είναι ότι οι όποιες λύσεις θα προσκρούουν πάντοτε στην τουρκική αδιαλλαξία. Εκτός βεβαίως αν ΟΗΕ, Ε.Ε. και ισχυροί σταματήσουν τα ευχολόγια και επιδείξουν την επιβαλλόμενη αποφασιστικότητα. Αλλά δυστυχώς 43 ολόκληρα χρόνια αρέσκονται να στρουθοκαμηλίζουν διυλίζοντας τον κώνωπα και καταπίνοντας την κάμηλον…