Ανακοπή και ενημέρωση…

|> Δρ. Θάνος Χαλκιάς *

|> Κάθε χρόνο, περίπου 1.000.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βιώνουν μια καρδιακή ανακοπή. Το 2011, στην Ελλάδα, καταγράφηκαν τουλάχιστον 1500 θύματα ανακοπής μόνο στις δομές της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ενώ αν γίνει προσπάθεια υπολογισμού του συνολικού ετήσιου αριθμού, το νούμερο θα εκτοξευθεί.

Έξι χρόνια μετά, το πρόβλημα έχει μεγιστοποιηθεί λαμβάνοντας απελπιστικές διαστάσεις, αφού η ανακοπή δεν «κοιτάει» πλέον ηλικίες. Καθημερινά, άνδρες και γυναίκες ανεξαρτήτου ηλικίας διακομίζονται λόγω καρδιακής ανακοπής σε όλους τους σχηματισμούς υγείας και, δυστυχώς, η επιβίωση είναι μηδενική. Υπάρχουν ημέρες μη γενικής εφημερίας, δηλαδή το Νοσοκομείο δεν είναι ανοικτό για το κοινό, που καλούμαστε να διαχειριστούμε έως και έξι με επτά θύματα ανακοπής που διακομίζονται με το ΕΚΑΒ και αναρωτιόμαστε αν έχει συμβεί κάποια μαζική καταστροφή ή τι γίνεται στα Νοσοκομεία που εφημερεύουν από τη στιγμή που μόνο εδώ έχουμε τόσους.

Η οικονομική κρίση έχει τρομερές συνέπειες στην υγεία. Η αυξανόμενη φτώχεια και η αύξηση της ανεργίας έχει αφήσει τουλάχιστον το 25% του πληθυσμού χωρίς υγειονομική κάλυψη, με αποτέλεσμα την πτωχή πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη και την αύξηση της νοσηρότητας και θνητότητας. Η κατάθλιψη και το άγχος αφορούν πλέον το σύνολο των πολιτών και οδηγούν σε καρδιαγγειακές παθήσεις που τουλάχιστον στους μισούς εκδηλώνονται αιφνιδίως με τον χειρότερο τρόπο, δηλαδή ως καρδιακή ανακοπή.

Από την άλλη, η Δημόσια υγειονομική περίθαλψη στην Ελλάδα γίνεται όλο και χειρότερη μέρα με τη μέρα λόγω της έλλειψης πόρων. Η ποιότητα της υγείας συνεχώς πτωχαίνει, ενώ ο μοναδικός παράγοντας καθυστέρησης αυτής της πτώχευσης είναι οι υπεράνθρωπες προσπάθειες του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού που αναπόφευκτα κάποια στιγμή θα κουραστεί ή θα ασθενήσει, ιδίως αν λάβουμε υπόψη ότι συνεχώς μειώνεται.

Σήμερα, ακούμε συχνά από τα ΜΜΕ “πέθανε από ανακοπή….”, “έφυγε ξαφνικά από τη ζωή….” κ.ά., όταν πρόκειται για γνωστούς Έλληνες. Αν όμως αυτή η ενημέρωση γινόταν και για τους υπόλοιπους που δεν είναι διάσημοι ή γνωστοί, αλλά άνθρωποι της διπλανής πόρτας, αντιλαμβανόμαστε πόσο συχνά θα το ακούγαμε; Η κατάσταση θυμίζει τις περιόδους Κατοχής όπως αυτή της Τουρκοκρατίας ή κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τον εχθρό, όμως, σήμερα να είναι η ανακοπή. Οφείλουμε λοιπόν όπως και τότε να αντιδράσουμε και αυτό μπορεί να γίνει μέσω της υψηλής ποιότητας Καρδιοαναπνευστικής Αναζωογόνησης (ΚΑΑ).

Η βελτίωση της επιβίωσης μέσω της ΚΑΑ δεν αφορά μόνο τους υγειονομικούς, αλλά και όλους τους πολίτες, αφού το 75% των ανακοπών συμβαίνουν έξω από το Νοσοκομείο. Πολλοί συμπολίτες μας δεν γνωρίζουν ότι μπορούν να μάθουν να εφαρμόζουν αποτελεσματικά υψηλής ποιότητας ΚΑΑ, ακόμη κι αν δεν είναι υγειονομικοί, παρακολουθώντας μόνο ένα σεμινάριο διάρκειας 4-5 ωρών. Έτσι, θα γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν σε έναν συνάνθρωπο, συγγενή ή φίλο που θα καταρρεύσει δίπλα τους και θα το κάνουν με αυτοπεποίθηση έως ότου φτάσει εξειδικευμένη βοήθεια.

Πρέπει επιτέλους να τονιστεί και να γίνει σαφές ότι ανακοπή δεν σημαίνει θάνατος και ότι η έγκαιρη εφαρμογή υψηλής ποιότητας ΚΑΑ και η χορήγηση απινίδωσης (σοκ) μέσω αυτόματων και πολύ εύκολων στη χρήση μικρών συσκευών (απινιδιστές) σώζει ζωές. Στη Σουηδία, η επιτυχής παρακολούθηση ενός σεμιναρίου βασικής υποστήριξης της ζωής είναι υποχρεωτική για την απόκτηση άδειας οδήγησης. Γιατί να μην γίνει αυτό και στη χώρα μας; Η εκπαίδευση του συνόλου των πολιτών είναι πολύ εύκολη και μόνο κέρδος θα επιφέρει, κυρίως σε ανθρώπινες ζωές.

Στην Ελλάδα, η εκπαίδευση στην ΚΑΑ είναι υποχρεωτική για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό από το 2007, αλλά δυστυχώς δεν είναι όλοι εκπαιδευμένοι. Επίσης, η ευαισθητοποίηση όσον αφορά αυτό το ζήτημα είναι πολύ μικρή. Ακόμη και σήμερα, η ανακοπή θεωρείται από πολλούς υγειονομικούς ως μια μη αναστρέψιμη κατάσταση και ο κύριος λόγος είναι η έλλειψη εκπαίδευσης και ενημέρωσης. Όταν από την αρχαιότητα περιγράφονται προσπάθειες Αναζωογόνησης, όταν γνωρίζουμε τη μεγάλη εξέλιξη της ΚΑΑ τα τελευταία 50 χρόνια, όταν στη σύσταση των διεθνών οδηγιών Αναζωογόνησης συμμετέχουν επτά Έλληνες επιστήμονες με τους πέντε να είναι μόνιμοι κάτοικοι Ελλάδας, όταν παρά την μείωση των προϋπολογισμών των ερευνητικών κέντρων και των Πανεπιστημίων, η ερευνητική ομάδα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Ελληνικής Εταιρείας Καρδιοαναπνευστικής Αναζωογόνησης συνεχίζει να πρωτοστατεί διεθνώς, με αποτέλεσμα να προέρχεται από την Ελλάδα περίπου το 8% της παγκόσμιας έρευνας στην Καρδιακή Ανακοπή/Αναζωογόνηση και Επείγουσα Ιατρική, τότε τι μπορεί να φταίει για την υπάρχουσα αντίληψη και αδράνεια του συνόλου της επιστημονικής κοινότητας και της πολιτικής ηγεσίας της χώρας μας;

Δεν διστάζω να σας πω ότι ντρέπομαι να συναντήσω τους συγγενείς των ασθενών και δυσκολεύομαι αφάνταστα να τους κοιτάξω στα μάτια και να τους πληροφορήσω σε περίπτωση μη επιτυχούς έκβασης της ΚΑΑ, διότι αν και κάθε φορά κάνουμε ό,τι μπορούμε, σίγουρα δεν γίνεται ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν με βάση τις διεθνείς επιστημονικές εξελίξεις και την υπάρχουσα γνώση και υλικοτεχνική υποδομή. Ως χώρα μπορούμε σίγουρα να τα καταφέρουμε καλύτερα, αλλά δεν ξέρω αν το θέλουμε…

Η Ελλάδα πρωτοπορεί και πρωτοστατεί διεθνώς στην Επιστήμη της Αναζωογόνησης, αλλά στο εσωτερικό της χώρας οι ασθενείς με ανακοπή συνεχίζουν να πεθαίνουν και αυτό πρέπει να αλλάξει άμεσα. Η ενημέρωση είναι υποχρέωση όλων μας, η αλλαγή νοοτροπίας είναι υποχρέωση όλων μας και η εκπαίδευση είναι υποχρέωση όλων μας, υγειονομικών και πολιτών, για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε αποτελεσματικά σε περίπτωση ανακοπής. Η ΚΑΑ χρειάζεται εκπαίδευση και προσπάθεια και πολλές φορές μπορεί να μην είναι εύκολη. Η διαφορά, όμως, της σωστής ΚΑΑ από «οποιαδήποτε» ΚΑΑ είναι σίγουρα πολλές ζωές.

(*) Ο δρ. Θάνος Χαλκιάς (thanoschalkias@yahoo.gr), είναι ακαδημαϊκός υπότροφος του ΕΚΠΑ