Σαν σήμερα πριν 76 χρόνια τα κτήνη των ναζιστικών δυνάμεων εκτέλεσαν εν ψυχρώ 800 άτομα

Στέλιος Κοπανίδης |> Ημέρα μνήμης η σημερινή, καθώς πριν από 76 χρόνια, στις 13 Δεκεμβρίου 1943, διεπράχθη στα Καλάβρυτα ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας στη χώρα μας, με την εκτέλεση όλων των άρρενων κατοίκων άνω των 13 ετών της αχαϊκής κωμόπολης από δυνάμεις της Βέρμαχτ.

Τουλάχιστον 800 Καλαβρυτινοί εκτελέστηκαν την ημέρα εκείνη από στρατιώτες της 117ης Μεραρχίας Καταδρομών, ενώ ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια της γερμανικής επιχείρησης υπερέβη τους 1.300.

Μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών, που έλεγχαν την ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων, και την ήττα των Γερμανών από δυνάμεις του ΕΛΑΣ στη μάχη της Κερπινής, αποφασίστηκε η ολοκληρωτική καταστροφή της αχαϊκής κωμόπολης. Άλλωστε την περίοδο εκείνη οι Γερμανοί είχαν επιδοθεί σε ένα ανελέητο πογκρόμ λεηλασιών και εκτελέσεων ως αντίποινα για τη δράση αντιστασιακών οργανώσεων. Η συγκεκριμένη, μάλιστα, μεραρχία είχε συμμετάσχει σε μαζικές εκτελέσεις αμάχων στη Σερβία. «Ιθύνων νους» του ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων ήταν ο Γερμανός υποστράτηγος Καρλ φον Λε Ζούιρ, ο οποίος διέταξε τη συγκεκριμένη μεραρχία να προβεί στα πλέον σκληρά αντίποινα κατά του άμαχου πληθυσμού της περιοχής.

Η επιχείρηση των κατοχικών δυνάμεων ξεκίνησε στις 4 Δεκεμβρίου με το κάψιμο χωριών και μοναστηριών, όπως το Μέγα Σπήλαιο και η Αγία Λαύρα, και την εκτέλεση αμάχων και μοναχών. Το μεσημέρι της 9ης Δεκεμβρίου οι δυνάμεις της Βέρμαχτ εισήλθαν στα Καλάβρυτα και έσπευσαν να διαβεβαιώσουν τους κατοίκους ότι δεν υπήρχε σχέδιο εναντίον τους και πως μοναδικός τους στόχος ήταν η εξόντωση των ανταρτών, όπως τους αποκαλούσαν.

Ωστόσο, το πρωί της 13ης Δεκεμβρίου συγκέντρωσαν όλο τον άρρενα πληθυσμό άνω των 13 ετών στην κεντρική πλατεία και ακολούθως τον οδήγησαν στην τοποθεσία Ράχη του Καπή. Τα δε γυναικόπαιδα τα έκλεισαν στο σχολείο. Το μεσημέρι της ίδιας μέρας οι ριπές των πολυβόλων σκίασαν την παγωμένη ατμόσφαιρα, αλλά και τις ψυχές των Καλαβρυτινών, την ψυχή ουσιαστικά της Ελλάδας που αγωνιζόταν ενάντια στους κατακτητές, οι οποίοι λεηλατούσαν, έκαιγαν, σκότωναν προκειμένου να κρατήσουν την κυριαρχία τους στη μαρτυρική αυτή γη. Μόλις 13 Καλαβρυτινοί διασώθηκαν, επειδή τα σώματά τους είχαν καλυφθεί από τα άψυχα κορμιά των αθώων θυμάτων. Η ναζιστική θηριωδία ολοκληρώθηκε με την πυρπόληση των σπιτιών της αχαϊκής κωμόπολης.

Οι φλόγες τύλιξαν και το σχολείο όπου βρίσκονταν κλεισμένα τα γυναικόπαιδα. Οι σκηνές αλλοφροσύνης που ξετυλίγονταν με τις γυναίκες να πέφτουν μαζί με τα παιδιά τους από τα παράθυρα του σχολείου για να σωθούν «ανάγκασαν» τον Αυστριακό φρουρό να επιδείξει ανθρωπισμό ανοίγονταν την είσοδο. Για την πράξη του αυτή καταδικάστηκε σε θάνατο από τους ναζί. Το όνομα του Αυστριακού φρουρού δεν έγινε ποτέ γνωστό. Για τους Καλαβρυτινούς, όμως, μνημονεύεται ως «Άγγελος». Όσο για τους υπεύθυνους του ολοκαυτώματος κανένας δεν λογοδότησε στη Δικαιοσύνη. Ο υποστράτηγος Λε Ζούιρ πέθανε αιχμάλωτος των Σοβιετικών, ενώ ο Χανς Εμπερσμπέργκερ, που έδωσε το σήμα για τη μαζική εκτέλεση, σκοτώθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο.

Στις 18 Απριλίου του 2000, ο τότε πρόεδρος της Γερμανίας, Γιοχάνες Ράου, επισκέφτηκε τα Καλάβρυτα και εξέφρασε τη βαθιά οδύνη του. Δεν ανέλαβε, ωστόσο, την ευθύνη της σφαγής εξ ονόματος του γερμανικού κράτους, ενώ απέφυγε επιμελώς να αναφερθεί στο θέμα των αποζημιώσεων – συνήθης, άλλωστε, πρακτική του Βερολίνου.

Σήμερα, 76 χρόνια μετά, το ρολόι της εκκλησίας των Καλαβρύτων εξακολουθεί να παραμένει σταματημένο στις 2.34 μ.μ., για να θυμίζει την τραγική εκείνη μέρα και να κρατά άσβεστη τη μνήμη για τις ψυχές που χάθηκαν, οι οποίες παραμένουν μαζί μας, δίπλα μας, ζητώντας δικαίωση. Γιατί οι άνθρωποι πεθαίνουν μόνον όταν τους ξεχνάμε…