Στιγμές αγίων μορφών

|> Λεόντιος Πετμεζάς*

|> Η έκθεση-δρώμενο Τέχνης με τίτλο «Η Αγία Μεγαλομάρτυς Βαρβάρα» της Μαριλένας Φωκά που παρακολουθήσαμε στο χώρο του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Πεντέλης περιελάμβανε εικόνες της Αγίας πλαισιωμένες από χορό μαρτύρων.

Πρόκειται για αποτυπώσεις της βυζαντινής, ρωσικής και ευρωπαϊκής τεχνοτροπίας αποτελούμενες από κεφαλές, ολόσωμες απεικονίσεις και πολύπτυχα. Συλλήψεις που αναδίδουν ευλάβεια, κατανυκτική αρμονία και προσήλωση στο μεγαλείο του ένθεου ιδανικού καθώς εξερευνούν και ανασύρουν την απόλυτη αλήθεια της πίστης μέσα από τη προοπτική της λεπτομέρειας, τους εκστατικούς κυματισμούς και την απαλότητα της κίνησης. Οι συνθέσεις εκφράζουν απερίσπαστα μια βιωματική συνομιλία με ενδόμυχη, εσωτερική φωνή που συνειρμικά απορρέει από την τόνωση της αυτογνωσίας.

Μέσα από την εκλεπτυσμένη τεχνική της η αγιογράφος χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα στοιχεία ευπρόσδεκτα και κατανυκτικά τονίζει στιγμές των αγίων μορφών σε διαστάσεις ουσιώδους διείσδυσης. Έντεχνα η συνολική έμπνευση της χαρακτηρίζεται καταλυτικά από ευφρόσυνα ιδεογράμματα ζωής, από μια ποικιλία αναφορών πίστης που επισημαίνονται ακέραια μέσα από την αξεπέραστη και ανεξίτηλη στο χρόνο χροιά της γραφής της.

Οι αγιογραφίες που κόσμησαν το συγκεκριμένο αφιέρωμα εμπεριείχαν μια μεταφυσική και συμβολιστική λυρική έξαρση με δύναμη στερεότητας , αποτέλεσμα μιας αυστηρής συνθετικής δομής που εδράζεται σε αρμονικές μετουσιώσεις. Αποτελούν επιτεύγματα πολυσήμαντα και πολυδιάστατα που βασίζονται σε επάλληλες στρώσεις υλικού, που πραγματοποιήθηκαν καθοδηγώντας τη χωρονομική υφή προς την οξύτητα των περιγραμμάτων, προς τα επιλεγμένα σχήματα με κατάλληλα χρώματα με προεκτάσεις που εκπέμπουν διαύγεια, αισθαντική ολοκλήρωση και διαφάνεια άποψης .

Το ιδιότυπο στυλ που έχει υιοθετήσει στην αγιογραφία η Μαριλένα Φωκά εξελίσσεται και αναβαθμίζεται διαρκώς ενώ ανταποκρίνεται σε αναγνωρισμένες σχολές και τάσεις .Παράλληλα στηρίζεται σε μια υπερβατική ατμοσφαιρική διάθεση, σε ένα πλαίσιο ύψιστου διαλόγου με έξαρση που εισάγει το κοινό στη θρησκευτική φιλοσοφία. Η δημιουργός ατέρμονα θέτει τομές που ιστορούν και κοινωνούν το δόγμα της θρησκευτικότητας. Το πέρασμα της περιλαμβάνει την εντρύφηση της στην κρητοβένετη, βυζαντινή , επτανησιακή και στην αμιγή ρωσική αγιογραφία. Η χρήση ετερόκλητων υλικών της λειτουργεί αντιπαραθετικά.

Μέσα από αυτή τη διεργασία προκύπτουν στην επιφάνεια του χρωστήρα οι παρουσίες και οι μορφές με πνευματική υπόσταση μακριά από την υλική, με ανθεκτικότητα στο χρόνο , προβάλλοντας το ιδιαίτερο της ζωής τους στη διάρκεια από τον επίγειο στον επουράνιο κόσμο, την πάλη ,τη ταπείνωση ,την αγάπη, το δόσιμο ψυχής, τη περιπέτεια και την περιπλάνηση. Οι καταθέσεις της Μαριλένας Φωκά διακρίνονται από την ευλύγιστη σχεδιαστική γραμμή, την πλούσια χρωματική παλέτα, την αριστοτεχνική ενσάρκωση του πάθους και του δράματος . Στην επιλογή της αναδεικνύει εξαίρετα μια μανιέρα ανασυγκρότησης.

(*) Ο κ. Λ. Πετμεζάς είναι θεωρητικός -ιστορικός Τέχνης