Μετά το γκρέμισμα του Ρολογιού, το Δημοτικό Θέατρο είναι πια το πιό εμβληματικό κτίσμα

|> Διονύσης Βραϊμάκης

harddog |> Δημοτικό Θέατρο του επινείου. Οι λέξεις που συνήθως χρησιμοποιούνται δεν εκφράζουν με ακρίβεια τι είναι για τον Πειραιά αυτό το κτιριακό αριστούργημα που τα τελευταία χρόνια έχει παραδοθεί πάλι στο κοινό τής πόλης –φυσικά και της φιλοθεάμονος Αθήνας.

Κοινότοποι οι χαρακτηρισμοί του είδους «στολίδι», «διαμάντι», «κόσμημα» κ.ά. Το Δημοτικό Θέατρο είναι από τα εμβληματικά κτίσματα και μνημεία του Πειραιά. Μάλλον το πιο εμβληματικό μετά την καταστροφή του Ρολογιού (*) που δέσποζε στο λιμάνι και που φρόντισε να εξαφανίσει-με μια ανεξήγητη, ανιστόρητη, αψυχολόγητη απόφαση-ο δήμαρχος της δικτατορίας Αριστείδης Σκυλίτσης.

Οι φωτογραφικές απεικονίσεις τού Δημοτικού μπαίνουν στην εραλδική συλλογή της πόλης: στα οικόσημα, στα εμβλήματα, στα ιστορικά σήματα. Πολλά συνηγορούν γι αυτό. Είναι η ανοιχτοσύνη στο εξωτερικό μέρος, στο μεγάλο πλάτωμα που προδιαθέτει για την είσοδο σε έναν θεατρικό ναό, είναι η ογκώδης αλλά γοητευτική εξωτερική αρχοντιά του, είναι η εσωτερική ομορφιά του σε όλη του την όψη, από την πλατεία έως τον τρίτο και τον τέταρτο εξώστη, είναι το υπέροχο φουαγιέ του, είναι τα παλιά θεωρεία του (άλλοτε για τους επιφανείς και τους άρχοντες), είναι οι μεγάλοι διάδρομοι που περιβάλλουν σαν αγκαλιά την αίθουσα, είναι τα πολλά επίπεδα με τα ασανσέρ στα παρασκήνια και τα βασιλικών ανέσεων καμαρίνια, είναι τα βελούδα, οι μαρμάρινες σκάλες μπροστά, ο ξύλινες εσωτερικές πίσω, οι καρέκλες στα θεωρεία και στο φουαγιέ που παραπέμπουν σε επίπλωση εποχής.

Σύρος ή Πειραιάς;

Όλα αυτά, αποτελούν στοιχεία που τοποθετούν το Δημοτικό Πειραιά σε ένα από τα κορυφαία θέατρα της χώρας. Νομίζω (τουλάχιστον από αυτά που έχω επισκεφθεί) ότι είναι κατά τι ομορφότερο από το Εθνικό Θέατρο της Αγίου Κωνσταντίνου (αρχιτεκτόνημα Τσίλλερ) ανώτερο από το μικρότερο, αλλά πολυεπίπεδο Δημοτικό Θέατρο της Πάτρας (**) –που αξιώθηκα να δω σε λειτουργία, σε παράσταση δηλαδή–πριν από περίπου τρία χρόνια.

Θα έβαζα πλάι στο Δημοτικό Πειραιά, ίσως και λίγο πάνω από αυτό, μόνο το κομψό, κουκλίστικο, περίτεχνο θέατρο της Ερμούπολης Σύρου, το «Απόλλων» (***), και όχι μόνο επειδή λένε ότι αποτελεί μικρογραφίατης Σκάλας του Μιλάνου, αλλά γιατί είναι ένα αιγαιοπελαγίτικο ακριβό, καλαίσθητο στολίδι της Τέχνης.

Καζαντζάκης και Κατράκης

Φυσικά, εκείνο που χαρακτηρίζει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά είναι η αύρα από το παρελθόν, η πνοή των μεγάλων θεατρικών μορφών που πέρασαν από εκεί (είναι αλήθεια, όχι πολύ συχνά), ο μαγνητισμός του από αυτές τις μορφές. Προσωπικά προσπαθώ να θυμηθώ κάποιες από τις παραστάσεις που έχω δει εκεί, από τα πρώιμα νεανικά μου χρόνια, και δυσκολεύομαι να έχω καθαρή εικόνα. Με σχετική ευκρίνεια θυμάμαι τον Χριστόφορο Κολόμβο του Καζαντζάκη που ανέβηκε εκεί στη δεκαετία του ’70, από το Λαϊκό Θέατρο. Σκηνοθεσία Αλέξης Σολομός και πρωταγωνιστής ο Μάνος Κατράκης –ευτυχής που τον πρόλαβα επί σκηνής και όχι μόνο μια φορά.

Και, ακόμα, θυμάμαι σαν γραφικότητα, όχι σαν κάτι σημαντικό, τις ταξιθέτριες που έντυνε ο Σκυλίτσης με μακριές τουαλέτες και τους φορούσε αριστοκρατικά γάντια α λα Ρίτα Χέιγουορθ, στο Τζίλντα. Μια επίπλαστη αριστοκρατική εμφάνιση, όπως επίπλαστα ήταν πολλά άλλα εκείνα τα χρόνια στην πόλη, με το σάρωμα στο παρελθόν που έκανε ο δήμαρχος! Ο οποίος δεν γκρέμισε μόνο το έμβλημα της πόλης, το Ρολόι, δεν ισοπέδωσε μόνο τη Ράλλειο Σχολή (****) στην πλατεία του Δημοτικού Θεάτρου, ή πλατεία Κοραή (όπου παραμένει το γιαπί του, ελαφρώς σουλουπωμένο από τους επόμενους δημάρχους), αλλά άρχισε να μπαζώνει και τα τραγουδισμένα βράχια της Πειραϊκής και να σκεπάζει τα Κονώνεια Τείχη.

Ευτυχώς, κάποιος τον σταμάτησε πριν ενταφιάσει όλα τα βράχια στην περιμετρική ακτή που αγκαλιάζει ένα μεγάλο κομμάτι της πόλης. Σήμερα, τα επιχωματωμένα σημεία είναι δεντροφυτεμένα και χορταριασμένα, αλλά μαζί και περιφραγμένα. Πινακίδες προειδοποιούν ότι στον χώρο υπάρχει κίνδυνος κατολισθήσεων (*****) και ήδη η θάλασσα είναι συνεχώς καφετιά σε εκείνα τα σημεία από τα χώματα που καταλήγουνσιγά σιγά στα νερά.

Καθημερινή κοσμοσυρροή

Ξεφύγαμε, όμως, από το θέμα, που είναι το αρχοντικό και θαυμάσιο Δημοτικό Θέατρο που δίνει ζωηρό σφυγμό  στην υποτονική θεατρικότητα της πόλης. Ένα Θέατρο που πλέον αποτελεί μεγάλη «πόρτα» για να έλκει το κοινό και να φέρνει κοσμοσυρροή σε θεατρικές παραστάσεις, όπως τις δύο που παίζονται με επιτυχία αυτήν την εποχή, πέρα από την παιδική σκηνή.

Είναι ο πολύ καλός Θείος Βάνια(ς) με τον Γιώργο Κιμούλη και η Ρένα με την Υρώ (και όχι Ηρώ!) Μανέ. Και οι δύο «σπάνε ταμεία», γεμίζουν την πλατεία και τους εξώστες, η Ρένα τα Δευτερότριτα, ο Βάνια(ς) κάθε μέρα απ’ την Τετάρτη έως την Κυριακή και, μάλιστα, τα Σάββατα σε δυο παραστάσεις (******). Για αυτές τις δουλειές στον  Πειραιά, τις οποίες έχουμε δει και ξέρουμε για ποιους λόγους δικαιολογούν την σχεδόν απόλυτη καθημερινή πληρότητα, χρωστάμε, εδώ στο μπλογκ, μια αναφορά –και θα την κάνουμε.
Προς το παρόν θα κλείσουμε με κάτι τελευταίο για το Δημοτικό Θέατρο, που περισσότερο από στολίδι, διαμάντι κόσμημα κ.λπ. είναι κάτι πιο σημαντικό: είναι το πιο δυνατό αποτύπωμα του σύγχρονου Πειραιά στο Πολιτισμό της χώρας.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

* Το Ρολόι του Πειραιά που κατεδάφισε ο Σκυλίτσης
(**) Το εσωτερικό του Δημοτικού Θεάτρου Πάτρας
(***) Εξωτερική άποψη από το Θέατρο Απόλλων της Σύρου.
(****) Έτσι έμεινε τα πρώτα χρόνια η υπό ανέγερση Ράλλειος Σχολή την οποία κατεδάφισε ο Σκυλίτσης για να ανεγείρει νέα. Τότε ήταν απολύτως γιαπί, σήμερα η εικόνα έχει αλλάξει, αλλά και πάλι χωρίς το κτίσμα να έχει ολοκληρωθεί. Η φωτογραφία (από λήψη στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ΄70) είναι από το αρχείο του μπλογκ. 
(*****) Ένα από τα σημεία των επιχωματώσεων που έγιναν στην Πειραϊκή Ακτή επί δημαρχίας Σκυλίτση. Είναι περιφραγμένο και στην πινακίδα γράφει «Υπουργείο Πολιτισμού, Κίνδυνος κατολισθήσεων».
(******) Από την παράσταση του Θείου Βάνια. Το θέατρο γεμάτο έως και τον τρίτο εξώστη. Ο τέταρτος δεν χρησιμοποιείται για το κοινό, αλλα για ένα μέρος του τεχνικού θεατρικού εξοπλισμού, κυρίως ηλεκτρολογικού.