Έρχονται τα δύσκολα…

|> “Τα δύσκολα, μεταξύ τρίτης και τέταρτης αξιολόγησης, είναι ακόμα μπροστά μας“, αυτό τονίζει σε μακροσκελή ανάλυσή του ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ και του ΕΒΕΠ Βασίλης Κορκίδης, η οποία έχει ως εξής:

Η ανακοίνωση του Eurogroup της 22/1/18 και τα συνοδευτικά κείμενα της 3ης αξιολόγησης επιβεβαιώνουν ότι η συμφωνία Κυβέρνησης και θεσμών είναι σχεδόν ολοκληρωμένη. Βεβαίως, παραμένουν οι υποχρεώσεις για τα 15 ανολοκλήρωτα προαπαιτούμενα της 3ης αξιολόγησης, ενώ ακολουθούν άλλα 88 δύσκολα προαπαιτούμενα στο χώρο της φορολογίας, της υγείας, των συντάξεων, του ανοίγματος των επαγγελμάτων και της αγοράς, των αποκρατικοποιήσεων, των ρευστοποιήσεων, των οφειλών, των δανείων και των τραπεζών για την 4η αξιολόγηση.

Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση, που θα κατευθυνόταν στην αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς ιδιώτες και το ταμειακό απόθεμα ασφαλείας για μετά τη λήξη του προγράμματος, τα ερωτηματικά παραμένουν. Το ταμειακό απόθεμα «cash buffer» επαρκεί για τουλάχιστον 10 μήνες και θα πρέπει να φτάσει τα 17 δις ευρώ για να καλύψει ένα έτος και τα 30 δις ευρώ για να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Χώρας μέχρι το 2020. Το γεγονός όμως αυτό εγείρει αμφιβολίες για την πρόσβαση της Ελλάδας σε φθηνό δανεισμό από τις αγορές καθώς δεν εμπνέει την εμπιστοσύνη που χρειάζεται να δημιουργηθεί μεταξύ των πιθανών επενδυτών σε ελληνικά ομόλογα και του ελληνικού κράτους.

Για την εκταμίευση της δόσης υπάρχουν αρκετοί αστερίσκοι με σημαντικότερους αυτούς των πλειστηριασμών και των αποκρατικοποιήσεων. Όταν λοιπόν ολοκληρωθούν οι εκκρεμότητες σε προαπαιτούμενα και αφού το επιβεβαιώσει το Euro Working Group, κατόπιν εισήγησης των Θεσμών, με προϋπόθεση την ανεμπόδιστη εφαρμογή των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, θα ακολουθήσουν κοινοβουλευτικές διαδικασίες στα κράτη-μέλη και στη συνέχεια ο ESM θα εγκρίνει τη δόση 6,7 δις ευρώ η οποία θα αποδεσμευθεί σε δύο υποδόσεις. Η πρώτη υποδόση, εντός Φεβρουαρίου, θα είναι 5,7 δις ευρώ, εκ των οποίων 3,3 δις ευρώ για δανειακές ανάγκες, μόνο 0,5 δις ευρώ για εκκαθάριση ληξιπρόθεσμων, δηλαδή για ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας και 1,9 δις ευρώ για δημιουργία ταμειακού αποθέματος ενόψει της εξόδου στις αγορές.

Ο ρυθμός ανάπτυξης το 2017 έκλεισε στο 1,6%, χαμηλότερα από την προηγούμενη εκτίμηση για ρυθμό ανάπτυξης 2,1% και πολύ χαμηλότερα της αρχική εκτίμησης του προϋπολογισμού για 2,7%. Η ιδιωτική κατανάλωση και οι επενδύσεις θα είναι όμως οι κύριοι παράγοντες ανάπτυξης για το τρέχον έτος. Τυχόν καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση του 3ου προγράμματος, αλλά και ενδεχόμενη υποεκτέλεση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων του 2018 θα έχουν αρνητικές συνέπειες για την ανάπτυξη. Η υπέρβαση σ’ ό,τι αφορά τους δημοσιονομικούς στόχους του 2017 συνδέεται κυρίως με την υποεκτέλεση των δημόσιων δαπανών, ενώ η δυνατότητα χορήγησης κοινωνικού μερίσματος προέκυψε από την υποεκτέλεση προϋπολογισμένων κοινωνικών δαπανών.

Δυστυχώς για τον Φ.Π.Α. στα νησιά ξεκαθαρίζεται ότι δεν γίνεται να παραταθεί η διατήρηση των μειωμένων συντελεστών πέραν του τέλους Ιουνίου του 2018. Το μόνο που φαίνεται να γίνεται αποδεκτό είναι η αντικατάστασή του από ένα σύστημα μόνιμων πηγών στήριξης τοπικών κοινωνιών των νησιών που έχουν υψηλότερο μεταφορικό κόστος σύμφωνα με τις πρακτικές που ακολουθούνται σε άλλα κράτη-μέλη και λαμβάνοντας υπόψιν δημοσιονομικούς περιορισμούς. Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι το ακαθάριστο υπόλοιπο των οφειλών του Δημοσίου μειώθηκε κατά 5,2 δις ευρώ έως τον Οκτώβριο του 2017 από 10,6 δισ. ευρώ στην έναρξη του προγράμματος εξόφλησης τον Ιούνιο του 2016.

Η Κυβέρνηση πρέπει να επιταχύνει τη διαδικασία αποπληρωμής τους και να σταματήσει την διαρκή συσσώρευση νέων οφειλών σε κάποιους φορείς. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το 1,5 δις ευρώ που θα χορηγηθεί με την 3η αξιολόγηση, θα είναι το τελευταίο ποσό από τους πόρους του δανείου για αυτό το σκοπό. Όσες οφειλές παραμείνουν απλήρωτες, θα πρέπει να αποπληρώνονται με ίδιους πόρους μέχρι να μηδενιστούν.

Με στόχο τη μείωση των κόκκινων δανείων και την αύξηση των ρευστοποιήσεων, από τον Μάρτιο του 2018 θα πρέπει να ανέβει ο ρυθμός των πλειστηριασμών στους 1.000 τον μήνα, για να φτάσουν στους 2.000 μηνιαίως το τελευταίο τρίμηνο του 2018 και να φτάσουν το σύνολο των 10.000 πλειστηριασμών στο τέλος του έτους. Από το 2019, και για μία τριετία, προβλέπεται η διεξαγωγή 40.000 πλειστηριασμών ετησίως για τα επόμενα 3 χρόνια μέχρι το 2021 φτάνοντας σε σύνολο τους 130.000. Αυτοί οι υπολογισμοί συνδέονται με τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει οι τράπεζες έναντι της ΕΚΤ για τη διαχείριση του όγκου των προβληματικών δανείων και πρωτίστως για τα «stress test» που θα κληθούν να περάσουν σε λίγο καιρό.

Αναφορικά με τις αποκρατικοποιήσεις υπάρχει μεν πρόοδος σε κάποια έργα, που όμως αντισταθμίζεται από καθυστερήσεις σε άλλα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Ελληνικό στο οποίο γίνεται ειδική αναφορά ότι «αντιμετωπίζει δυσκολίες» το χρονοδιάγραμμα για τη προώθηση της επένδυσης ύψους 7 δις ευρώ. Υστέρηση εσόδων αναμένεται το 1ο εξάμηνο του 2018 που εκτιμάται σε 1 δις ευρώ, ενώ τα συνολικά έσοδα για όλη τη διάρκεια του προγράμματος εκτιμώνται σε 3,2 δις ευρώ. Βασικά έργα είναι η πώληση του 67% του ΟΛΘ, του 5% του ΟΤΕ, η επέκταση της σύμβασης του ΔΑΑ και επενδυτικό ενδιαφέρον για το 30% του «Ελ. Βενιζέλος», η πώληση του 100% της Ελληνικό Α.Ε, του 66% του ΔΕΣΦΑ, η πώληση ποσοστού των ΕΛΠΕ. Περισσότερα έσοδα αναμένονται αν οι ελληνικές αρχές επιταχύνουν τις διαδικασίες για την πώληση του 65% της ΔΕΠΑ, την πώληση του 17% της ΔΕΗ, του 11% της ΕΥΔΑΠ, του 23% της ΕΥΑΘ.

Όσο αφορά την έναρξη της καθοριστικής συζήτησης για τη ρύθμιση του χρέους, όλοι φαίνεται να αναζητούν από τη πλευρά τους μία βιώσιμη λύση στην εξίσωση του χρέους, πληρωμών και ανάπτυξης, ενώ η απόφαση για τον τρόπο αποπληρωμής του θα παρθεί στο Eurogroup του Ιουνίου. Εν τω μεταξύ, εξετάζονται σενάρια με διαφορετικές δημοσιονομικές παραδοχές και διάφορες προτάσεις εξυπηρέτησης του χρέους είτε ετησίως σε ποσοστό του ΑΕΠ, είτε με σύνδεση της αποπληρωμής με την ανάπτυξη.

Τέλος, τα βασικά προαπαιτούμενα μέτρα του Α’ εξαμήνου του 2018 είναι τα εξής:

• Αφορολόγητο: Η Κυβέρνηση, τον Μάιο του 2018, θα φέρει μπροστά τη μείωση του αφορολόγητου από το 2019 αντί για το 2020, εάν το ΔΝΤ σε συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις ελληνικές αρχές κρίνουν ότι μια εμπροσθοβαρής εφαρμογή απαιτείται προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του Α.Ε.Π. το 2019, χωρίς επιβλαβή για την ανάπτυξη μέτρα.
• ΕΝΦΙΑ: Το Μάιο του 2018, θα ψηφιστεί η αναπροσαρμογή των συντελεστών φόρου του ΕΝΦΙΑ και τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, προκειμένου να εκδοθούν τα εκκαθαριστικά τον Αύγουστο χωρίς μεταβολή στους βεβαιωμένους φόρους σε σχέση με φέτος, ώστε τα έσοδα να παραμείνουν στα 2,65 δις ευρώ.
• Φ.Π.Α. στα νησιά: Πλήρης κατάργηση της έκπτωσης σε Λέσβο, Χίο, Σάμο, Κω και Λέρο μέχρι τέλος Ιουνίου 2018.
• Είσπραξη οφειλών από το Δημόσιο και τα Ταμεία: Προμήθεια ενιαίου λογισμικού εντός του Φεβρουαρίου, που επιτρέπει τη περαιτέρω αυτοματοποίηση της διαδικασίας είσπραξης οφειλών και κατασχέσεων.
• Εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών Δημοσίου: Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του δημοσίου στους ιδιώτες θα πρέπει να έχουν μηδενιστεί το καλοκαίρι του 2018, αλλά με εθνικούς πόρους.
• Συντάξεις: Επανυπολογισμός όλων των συντάξεων μέχρι τα μέσα Μαρτίου ώστε να γίνουν οι μειώσεις το 2019. Τον Απρίλιο θα πρέπει να έχει γίνει η επεξεργασία όλων των αιτήσεων κύριας συνταξιοδότησης που υποβλήθηκαν το 2016, να ολοκληρωθεί η επεξεργασία του 30% των αιτήσεων συνταξιοδοτήσεων που υποβλήθηκαν το 2017 και 13.800 αιτήσεων επικουρικών συντάξεων που υποβλήθηκαν από 1/1/15 έως 31/12/16.
• ΕΚΑΣ: Μέχρι τον Ιούνιο θα πρέπει να εκδοθεί η Υπουργική Απόφαση για την περικοπή του ΕΚΑΣ του 2019.
• ΑΑΔΕ: Επανεξέταση τον Απρίλιο του 2018 της εφαρμογής των διατάξεων για ηλεκτρονικές δημοπρασίες και έγκριση για νομικές ή διαδικαστικές τροποποιήσεις. Οι εκκρεμείς εισαγγελικές παραγγελίες φορολογικών ελέγχων μεταφέρονται στους οικονομικούς εισαγγελείς απο τον Φεβρουάριο.
• Τράπεζες: Μέχρι τέλος Φεβρουαρίου οι συνεταιριστικές και μη συστημικές τράπεζες θα πρέπει να ολοκληρώσουν τα πλάνα κεφαλαιακής ενίσχυσης τους. Μέχρι τον Μάρτιο θα περάσουν οι αναγκαίες νομοθετικές τροποποιήσεις για τη βελτίωση του νόμου του εξωδικαστικού μηχανισμού. Μέχρι τον Μάιο η ΤτΕ θα προχωρήσει σε σχετική Πράξη για τη διαδικασία εκτίμησης των εξασφαλίσεων «collaterals», ενώ άμεσα θα δημιουργηθεί ανεξάρτητο Γραφείο Πιστοληπτικής Αξιολόγησης «credit bureau».
• Εργαλειοθήκη Ο.Ο.Σ.Α: Οκτώ προαπαιτούμενα σε βάρος των παροχών ΕΟΠΥΥ αναμένονται εντός της Άνοιξης, στα πλαίσια του εξορθολογισμού των δαπανών υγείας. Επίσης «ανοίγει» το επάγγελμα του φαρμακοποιού και σύντομα θα ξανανοίξει το θέμα της κατά παραγγελία «απελευθέρωσης» λειτουργίας της αγοράς.

Το συμπέρασμα είναι ότι τα επικίνδυνα του τρίτου προγράμματος μπορεί να πέρασαν, αλλά τα δύσκολα, μεταξύ τρίτης και τέταρτης αξιολόγησης, είναι ακόμα μπροστά μας.