Θέμα τύχης;

|> Στέλιος Κοπανίδης

|>Η άστοχη, και όπως αποδείχτηκε επικίνδυνη, ενέργεια του υπουργείου Παιδείας να καταργήσει την αριστεία ανέδειξε τις ημέρες αυτές τις παθογένειες του εκπαιδευτικού συστήματος στη χώρα μας, ενώ παράλληλα συνετέλεσε στην επώαση του «αυγού του φιδιού» που απορρέει από τη βαθιά κοινωνική και οικονομική κρίση.

Το δόγμα του εξισωτισμού προς τα κάτω που ενστερνίζονται οι κυβερνώντες αποθεώνει με τον πλέον κραυγαλέο τρόπο τη λογική της ήσσονος προσπάθειας και του καιροσκοπισμού, εμπεριέχοντας τον κίνδυνο ο προσωπικός αγώνας για την επιτυχία και την καταξίωση να καθίσταται ατελέσφορος και όλα να εξαρτώνται από τη λεγόμενη Θεά Τύχη. Η ζωή, λοιπόν, μια λοταρία. Όλοι να γίνουν ίσοι χωρίς προσπάθεια, χωρίς ιδανικά, δίχως αξίες. Ίσοι όχι με το βλέμμα ψηλά, αλλά προς τα κάτω, μέσω ενός εκπαιδευτικού συστήματος που θα στηρίζεται στη μετριότητα και την ημιμάθεια.

Είναι γεγονός ότι όλα τα ανελεύθερα καθεστώτα στηρίχθηκαν σ’ αυτήν τη λογική. Όσο λιγότερα γνωρίζουν οι πολίτες τόσο καλύτερα για την επιδίωξη των πλέον σκοτεινών στόχων και πρακτικών. Το «πίστευε και μη ερεύνα» εφαρμόστηκε με πλήρη επιτυχία κυρίως στον Μεσαίωνα και σε περιόδους σκοταδισμού. Η σκέψη, η πρόοδος, η επιστήμη αποτελούσαν «κόκκινα πανιά» για κάθε μορφής σκοταδιστική αντίληψη. Κανενός είδους φασισμός δεν επιδίωξε την πρόοδο, την κριτική σκέψη και την καλλιέργεια του πνεύματος. Αντιθέτως τέτοιες έννοιες ισοπεδώθηκαν. Όποιος έχει τύχη, λοιπόν, διαβαίνει. Δεν έχει νόημα κανείς να παλεύει για ιδανικά και αξίες γιατί απλά τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει, όλα είναι θέμα τύχης, δημοσίων σχέσεων και θεϊκών φαινομένων. Ωστόσο με τον τρόπο αυτό το μόνο που προάγεται είναι η μισαλλοδοξία και όχι η ισότητα. Γιατί τίποτα πιο άνισο από την ίση μεταχείριση των άνισων.

Έτσι, λοιπόν, το υπουργείο Παιδείας για να ολοκληρώσει το έργο της εκπαιδευτικής «μεταρρύθμισης» που ξεκίνησε ας καταργήσει πλήρως και τις εξετάσεις για την εισαγωγή στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Αντ’ αυτής της… αναχρονιστικής διαδικασίας να εφαρμόσει τον θεσμό της κλήρωσης. Μέσω κλήρωσης να καλύπτονται οι θέσεις στις ιατρικές, νομικές, πολυτεχνικές και άλλες σχολές. Όποιος θέλει, λοιπόν, βοηθούσης και της τύχης βεβαίως, ίσως και της αφισοκόλλησης, να εξασκεί το επάγγελμα του ιατρού, του αρχιτέκτονα, του εκπαιδευτικού, ανεξαρτήτως γνώσεων. Άλλωστε, τι αξία έχουν οι γνώσεις. Τύχη να υπάρχει και όλα γίνονται…

Πέρα, όμως, από το επιδιωκόμενο επίπεδο της Παιδείας, τις ημέρες αυτές, μέσω του ανωτέρω, αναδείχτηκε και ένα άλλο πρόβλημα, ίσως απότοκό του. Ο ρατσισμός, με αφορμή την επίθεση που δέχτηκε η οικογένεια του Αφγανού Αμίρ. Μάλιστα τον νεαρό Αφγανό έσπευσε να υποδεχτεί ο Πρωθυπουργός, παραδίδοντάς του την ελληνική σημαία σε μία κίνηση συμβολική μεν, αλλά άκρως ψηφοθηρική δε. Μάλλον ξέχασε ο Πρωθυπουργός ότι ο ρατσισμός και η ξενοφοβία, στην πλειονότητά τους, αναδεικνύονται μέσα από σαθρές καταστάσεις σαν κι αυτές που βιώνει με τον πλέον δραματικό τρόπο η ελληνική κοινωνία.

Ο ναζισμός βρήκε πεδίον δόξης λαμπρόν για να εδραιωθεί μέσα από τη φτώχεια, την πείνα, την εξαθλίωση, τις κοινωνικές ανισότητες. Το «αυγό του φιδιού» επωάζεται όταν όλοι χάσουν την πίστη τους στο παρόν και το μέλλον. Και αυτό συντελείται όταν η κοινωνία ζει σε παρατεταμένη παρακμή, χωρίς ακτίνα φωτός να διαφαίνεται. Οι στρεβλές κοινωνικές συνθήκες το ευνοούν να επωάσει. «Όταν για την κοινωνία χάνεται ο πυθμένας και η άβυσσος χάσκει απειλητική», σύμφωνα με τον μεγάλο Σουηδό κινηματογραφικό δημιουργό, Ίγκμαρ Μπέργκμαν.

Και δυστυχώς αυτές οι συνθήκες -αργά αλλά σταθερά- συνθέτουν, πλέον, το σκηνικό της ελληνικής κοινωνίας…