Από τον 4ο αιώνα τα Χριστούγεννα “ανοίγουν” έναν διαρκή δρόμο αγάπης

|> Παραμονή Χριστουγέννων σήμερα και από νωρίς το πρωί οι παιδικές φωνούλες και ο ήχος των σημάντρων από τα κάλαντα προαναγγέλλουν τον ερχομό της μεγαλύτερης γιορτής της Χριστιανοσύνης, η οποία εορτάζεται με μεγαλοπρέπεια σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Τα Χριστούγεννα άρχισαν να εορτάζονται τον 4ο αιώνα, όταν ο Θεοδόσιος, το 380, καθιέρωσε τον Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία της Αυτοκρατορίας. Η 25η Δεκεμβρίου θεσπίστηκε ως ημερομηνία καθορισμού της Γέννησης του Χριστού από τον Πάπα Ιούλιο Α’, έπειτα από έρευνα στα αρχεία της Ρώμης για τον προσδιορισμό της εποχής κατά την οποία πραγματοποιήθηκε η αναφερόμενη από την Καινή Διαθήκη απογραφή των κατοίκων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (επί Αυγούστου) σε συνδυασμό με άλλους υπολογισμούς γεγονότων από κείμενα των Ευαγγελίων.

|> Στέλιος Κοπανίδης

Ωστόσο η μεγαλοπρέπεια και δημοφιλία των Χριστουγέννων οφείλεται εν πολλοίς στον Βρετανό λογοτέχνη Κάρολο Ντίκενς και τη «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» του, ένα από τα διασημότερα διηγήματα όλων των εποχών.

Ο Ντίκενς προκειμένου εν έτει 1843 να γράψει το έργο του περιπλανιόταν καθημερινά στους δρόμους του Λονδίνου και κατέγραφε τις εικόνες που έβλεπε στις φτωχογειτονιές της πόλης. Αφουγκραζόταν τη φτώχεια, τη δυστυχία, τον πόνο, την απανθρωπιά, αλλά και τις μικρές χαρές.

Η καταγραφή, άλλωστε, στη «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» είναι λεπτομερής και περίτεχνη. Πρόσωπα, δρόμοι, γειτονιές, τσουχτερό κρύο, φούρνοι με μυρωδάτα αρτοποιήματα, κρεοπωλεία και μπακάλικα με εκλεκτά προϊόντα, παιδιά με ροδοκόκκινα μάγουλα συνθέτουν το σκηνικό του Ντίκενς, ο οποίος στα 15 του αναγκάστηκε να διακόψει το σχολείο προκειμένου να εργαστεί και να βοηθήσει την οικογένειά του να αποπληρώσει τα χρέη της,

Εργαζόταν ώρες ατέλειωτες σε αποθήκη με βερνίκια παπουτσιών. Άλλωστε δεν ήταν ο μοναδικός. Οκτάχρονα παιδιά δούλευαν καθημερινά 16 ώρες ράβοντας ρούχα, γυαλίζοντας παπούτσια, σέρνοντας καρότσια με κάρβουνα. Ο Ντίκενς με το διήγημά του είχε στόχο να συγκινήσει, να προβληματίσει και να «αναγκάσει» τους έχοντες της εποχής να επιδείξουν συμπόνια και γενναιοδωρία. Η ηθική και συναισθηματική μεταστροφή του απόκοσμου και τσιγκούνη Εμπενίζερ Σκρουτζ μετά τη νυχτερινή επίσκεψη που δέχεται από τον θανόντα συνεργάτη του και τα φαντάσματα του παρελθόντος, του παρόντος, αλλά και του μέλλοντος. Τα Χριστούγεννα πλέον αποκτούν άλλη διάσταση λουσμένα από το ουράνιο φως. Η «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» αποτελεί στην ουσία μια σαφή αναφορά στη θεολογική μετατόπιση του 19ου αιώνα από το άγχος της εξιλέωσης σε εκείνο της ενσωμάτωσης, που υπογράμμισε ο μυσταγωγικός χαρακτήρας του Κινήματος της Οξφόρδης. Μην ξεχνάμε ότι κατά τον Μεσαίωνα ο εορτασμός των Χριστουγέννων είχε απαγορευτεί και με τη Μεταρρύθμιση άρχισαν δειλά-δειλά να πραγματοποιούνται κάποιες εκδηλώσεις, ενώ αποκαταστάθηκε πλήρως από τον Κάρολο Β’ (παράλληλα με την αποκατάσταση του Αγγλικανισμού).

Το δε χριστουγεννιάτικο δένδρο είναι γερμανικής προέλευσης και δεν είναι άλλο από το δένδρο που έφερε ο πρίγκιπας Αλβέρτος, το οποίο εμπνεύστηκε από ένα λαϊκό μεσαιωνικό δράμα για τον Αδάμ και την Εύα, όπου το κυριότερο στοιχείο του σκηνικού ήταν ένα έλατο διακοσμημένο με μήλα που συμβόλιζε τον Κήπο της Εδέμ. Ο Ντίκενς χρησιμοποιεί το δένδρο για να ενώσει κάτω από τα κλαδιά του τις δυνατές εικόνες των Χριστουγέννων με τα δώρα και τα παιχνίδια της παιδικής ηλικίας. Όσο για τη Φάτνη, κάνει την εμφάνισή της στα τέλη του 19ου αιώνα, ωστόσο το έθιμο ανάγεται αρκετούς αιώνες νωρίτερα και συγκεκριμένα την εποχή του Φραγκίσκου της Ασίζης.

Δυστυχώς -και στις μέρες μας- πολλές φάτνες βρίσκονται έξω, στις οποίες «κατοικούν» τρομαγμένα πρόσωπα με απλανή βλέμματα, φοβισμένες και ραγισμένες ψυχές με ναυαγισμένα όνειρα, χωρίς ελπίδα για το αύριο. Κάθε χρόνο, μάλιστα, πολλαπλασιάζονται αυτές οι φάτνες όσο και οι άνθρωποι που στριμώχνονται σε αυτές. Αύριο κάποιοι από αυτούς θα βρουν θαλπωρή και ένα πιάτο φαγητό στα Γεύματα Αγάπης της Εκκλησίας ή των Δήμων. Αύριο, όμως, ίσως και την Πρωτοχρονιά, μπορεί και το Πάσχα. Όμως ο χρόνος δεν είναι μία, δύο, τρεις ημέρες αλλά 365… Και αυτές οι υπόλοιπες ημέρες φαντάζουν ένα διαρκές μαρτύριο για αυτούς τους βασανισμένους ανθρώπους που δεν έχουν σπίτι, δουλειά, φαγητό, ελπίδα.

Στο σημείο αυτό γίνεται επίκαιρος ο Ντίκενς και η «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» του. Το Πνεύμα των Χριστουγέννων, που είθισται να επικαλούμαστε αυτές τις ημέρες, ας γίνει ένας διαρκής δρόμος αγάπης και συνεισφοράς. Ίσως τότε να φωτιστούν και οι καρδιές μας. ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ.

>>> Στην εικόνα, ένα μοναδικό έργο Τέχνης του Νικηφόρου Λύτρα.