Η 9χρονη Κιμ, η 13χρονη Αφγανή, ο 12χρονος Παλαιστίνιος, ο 3χρονος Αϊλάν…

|> Είναι κάποιες εικόνες που καθηλώνουν, που αφυπνίζουν και εξεγείρουν συνειδήσεις, που ευαισθητοποιούν περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μέσο, από άλλη φωνή. Τέτοιες εικόνες είναι που επιβεβαιώνουν περίτρανα τη χιλιοειπωμένη κινεζική παροιμία-ρήση «μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις».

Μια τέτοια εικόνα έκανε την εμφάνισή της σαν σήμερα 8 Ιουνίου του 1972 και έμεινε στην ιστορία. Ο φωτογραφικός φακός του Νικ Ουτ δείχνει ένα 9χρονο κορίτσι να τρέχει ολόγυμνο και με την αγωνία ζωγραφισμένη στο πρόσωπο έχοντας υποστεί σοβαρά εγκαύματα από τις βόμβες Ναπάλμ. Για την ακρίβεια το εύφλεκτο υγρό είχε απλωθεί στο σώμα της Κιμ Πουκ καίγοντας τις σάρκες της.

|> Στέλιος Κοπανίδης

Το χωριό της στο νότιο Βιετνάμ, το Τρανγκ Μπανγκ, είχε βρεθεί στο έλεος των αμερικανικών βομβών. Ο πόλεμος στο Βιετνάμ βρισκόταν στο απόγειό του και η φωτογραφία αυτή που έκανε τον γύρο του κόσμου προκάλεσε τη διεθνή κατακραυγή και στοίχειωσε τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Νίξον, πριν τον «αποτελειώσει» το σκάνδαλο Watergate.

Αυτή η φωτογραφία λειτούργησε περισσότερο από τα αμέτρητα αντιπολεμικά συλλαλητήρια, περισσότερο ακόμη και από τα τραγούδια κατά του πολέμου στο Βιετνάμ της Τζόαν Μπαέζ και του Μπομπ Ντίλαν. Ο Ουτ έσωσε τη ζωή της μικρής Κιμ, καθώς της προσέφερε τις πρώτες βοήθειες και εν συνεχεία τη μετέφερε σε νοσοκομείο όπου η 9χρονη παρέμεινε για 15 μήνες, υποβαλλόμενη σε 16 χειρουργικές επεμβάσεις και πολλές μεταμοσχεύσεις δέρματος.

Ο Νικ Ουτ βραβεύτηκε με “Πούλιτζερ” για τη φωτογραφία του αυτή. Το βραβείο το αφιέρωσε στον νεκρό αδελφό του, φωτογράφο του Associated Press, που έχασε τη ζωή του στο Βιετνάμ. Έκτοτε ο Ουτ θα απαθανατίσει με τη φωτογραφική του μηχανή πολλούς και διάσημους της αμερικανικής πολιτικής και καλλιτεχνικής σκηνής. Τον Μάρλον Μπράντο, τον Πωλ Νιούμαν, τη Μέριλ Στριπ, τη Μισέλ Πφάιφερ, την Τζούλια Ρόμπερτς, τον Μάικλ Τζάκσον, τον Κάρτερ, τον Ρέιγκαν, τον Κλίντον, τον Ομπάμα, μέχρι και τα δάκρυα να τρέχουν από το πρόσωπο της Πάρις Χίλτον. Όμως αυτή η φωτογραφία με το κορίτσι του Βιετνάμ είναι εκείνη που τον καθιέρωσε στους μεγαλύτερους φωτογράφους παγκοσμίως. Με το κορίτσι των Ναπάλμ, την Κιμ Πουκ, Καναδή πλέον και πρέσβειρα του ΟΗΕ, ξανασυναντήθηκε πριν από δύο χρόνια, με την Κιμ να δηλώνει: «Αρκεί μια φωτογραφία. Γιατί μια φωτογραφία είναι πιο ισχυρή από τις βόμβες»…

Η δύναμη της εικόνας. Αυτή η δύναμη μπορεί να σταθεί αρωγός σε όλες τις αντιπολεμικές φωνές. Όπως το 1985 όταν το εξώφυλλο του National Geographic στο τεύχος Ιουνίου απαθανάτιζε την έκδηλη αγωνία στο πρόσωπο της πανέμορφης 13χρονης Αφγανής, Σααρμπάτ Γκουλά, η οποία μόλις είχε χάσει τους γονείς της από τους σοβιετικούς βομβαρδισμούς.

Οκτώ χρόνια μετά, μια άλλη φωτογραφία θα προκαλέσει τη διεθνή κατακραυγή. Ο Κέβιν Κάρτερ φωτογραφίζει ένα αποστεωμένο από την πείνα ετοιμοθάνατο κοριτσάκι στο Σουδάν. Δίπλα του βρίσκεται ένα όρνεο. Το χωριό της μικρής Σουδανής, της Αγιόντ, έγινε σύμβολο του λιμού στην Αφρική, ενώ μέσω αυτής της φωτογραφίας η Δύση θα πληροφορούνταν για τον εμφύλιο στο Σουδάν και τις επιπτώσεις του.

Στις 30 Σεπτεμβρίου του 2000 μία εικόνα βάζει τη δική της σφραγίδα στο παλαιστινιακό δράμα. Η εικόνα που συγκλόνισε κατέγραφε τις αγωνιώδεις προσπάθειες του Τζαμάλ και του 12χρονου γιου του Μοχάμεντ να σωθούν από τα ισραηλινά πυρά. Ο 12χρονος τελικά δεν τα κατάφερε και άφησε την τελευταία του πνοή…

Αμέτρητες εικόνες… Εικόνες ντροπής, εικόνες οδύνης αλλά και οργής. Σαν τη φωτογραφία με το άψυχο κορμάκι του τρίχρονου Αϊλάν σε μια παραλία της Αλικαρνασσού στην Τουρκία, που έγινε σύμβολο της τραγωδίας των Σύρων προσφύγων, Μια εικόνα που αφύπνισε συνειδήσεις στην Ευρώπη για το συριακό προσφυγικό δράμα, η οποία βεβαίως από μόνη της δεν κατάφερε να σταματήσει τον πόλεμο.

Αυτές όμως οι εικόνες που δείχνουν ανθρώπους, κυρίως παιδιά, να βρίσκονται εγκλωβισμένοι στη δίνη των πολεμικών συγκρούσεων μένουν ανεξίτηλα χαραγμένες στη μνήμη της ανθρωπότητας. Αυτές οι εικόνες δεν λησμονούνται και αφήνουν το στίγμα τους στη συλλογική μνήμη, ενώ για τα παιδιά που καταφέρνουν να επιζήσουν από τη φρίκη, δυστυχώς η πλειονότητά τους παραμένει σωματικά και ψυχικά πληγωμένη, ίσως και για μια ολόκληρη ζωή. Όπως για την Κιμ, η οποία 46 χρόνια μετά δηλώνει ότι εκείνη η εφιαλτική 8^η Ιουνίου δεν θα σβήσει ποτέ από τη μνήμη της…