Τσούκαλης για Ουκρανία:“Οταν ακούω ότι πρέπει να ηττηθεί η Ρωσία διερωτώμαι τί σημαίνει;”

Νίνα Μελισόβα (ΑΠΕ-ΜΠΕ) |> Η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης είναι δύσκολη αλλά αναγκαία και αν δεν υλοποιηθούν οι πολιτικές που θα συμβάλουν στη στρατιωτική και στην τεχνολογική πρόοδο, με στενότερη συνεργασία έστω μιας ομάδας προθύμων κρατών-μελών και διάθεση μεγάλων κονδυλίων, η Ευρώπη θα περιθωριοποιηθεί, τόνισε ο καθηγητής και πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ Λουκάς Τσούκαλης κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση που οργάνωσε η Κίνηση Πολιτών με θέμα «Στρατηγική αυτονομία ανάγκη ή χίμαιρα».

Η αλλαγή του παγκόσμιου σκηνικού με τις αλλεπάλληλες κρίσεις και τη στροφή του αμερικανικού ενδιαφέροντος στην Ασία, απέδειξαν τις εξαρτήσεις και την ευαλωτότητα της Ευρώπης, η οποία πρέπει να κινηθεί με ταχύτερα βήματα απ’ αυτά που κάνει. Το πλαίσιο που υπήρχε επί 30 χρόνια, με την ευρωπαϊκή ενοποίηση να προχωράει χέρι χέρι με τη φιλελεύθερη και νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση βασιζόμενη σε πολυμερείς θεσμούς, αυξανόμενη οικονομική αλληλεξάρτηση από την οποία αντλούσε σοβαρά πλεονεκτήματα, ασκώντας ήπια ισχύ, ενώ στο βάθος υπήρχε το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ για ύστατη προστασία, δεν υπάρχει πια.

Οι ΗΠΑ έπαψαν πλέον να είναι δεδομένος και αξιόπιστος εταίρος, έντονα επί Τραμπ, ο οποίος απειλούσε ανοιχτά του Ευρωπαίους, αλλά ανεξαρτήτως Τραμπ υπάρχει αλλαγή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ γιατί το ενδιαφέρον στρέφεται κυρίως στην Ασία και ταυτόχρονα ενισχύεται ο εθνικισμός και ο οικονομικός προστατευτισμός στις ΗΠΑ, τόνισε.

Η Ευρώπη αποδείχθηκε ευάλωτη στις πολυκρίσεις αλλά άντεξε

Η Ευρώπη αποδείχθηκε ευάλωτη τα τελευταία 15 χρόνια με τις αλλεπάλληλες κρίσεις αλλά το καλό είναι ότι άντεξε. Αποδείχθηκε ευάλωτη στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Ευάλωτη στην ασφάλειά της ως προς τη Ρωσία, γιατί δεν μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό της με στρατιωτικά μέσα, αν υπάρχει ρωσική απειλή – για την οποία ωστόσο δεν συμφωνούμε όλοι πόσο υπαρκτή είναι, αφού αλλιώς γίνεται αντιληπτή από το Ταλίν και τη Βαρσοβία, αλλιώς από τη Λισσαβώνα.

Ευάλωτη στην ψηφιακή τεχνολογία, η οποία συνδέεται με την άμυνα και την πολιτική επιρροή, όπως το βλέπουμε στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Στο σημείο αυτό επεσήμανε ότι αν και η Ευρώπη έχει τις πιο προχωρημένες κανονιστικές αποφάσεις στον κόσμο, ούτε μία από τις 15 μεγαλύτερες ψηφιακές πλατφόρμες είναι ευρωπαϊκή.

Ευάλωτη αποδείχθηκε και την περίοδο της πανδημίας, όταν βασικά φάρμακα και μάσκες προέρχονταν από την Κίνα και το ενδιαφέρον ερώτημα είναι, είπε, αν το Πεκίνο θέλει να εκβιάσει – αν και μέχρι σήμερα δεν το ‘χει κάνει.

Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία μπήκε στο τραπέζι και η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης – σε αντίθεση με τις ΗΠΑ που είναι καθαρός εξαγωγέας ενέργειας.

Ορίζοντας τη σημασία της στρατηγικής αυτονομίας, είπε ότι είναι η ικανότητα της ΕΕ να ορίζει στοιχειωδώς αυτόνομα τα συμφέροντα και τις αξίες της και να τα προασπίζεται. Αλλά τα τελευταία δύο χρόνια μιλάμε πολύ λιγότερο για στρατηγική αυτονομία, ακριβώς γιατί οι Ευρωπαίοι συνειδητοποίησαν πόσο εξαρτημένοι είναι.

Άρχισαν οι συζητήσεις για τη στρατιωτική συνεργασία

Στο νέο αυτό τοπίο, η Ευρώπη αρχίζει να συζητά για στρατιωτική συνεργασία και ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού πυλώνα αντίστοιχου με τον αμερικανικό, εντός του ΝΑΤΟ. Το δεύτερο που χρειάζεται είναι να σημειώσει πρόοδο στην τεχνολογία, το τρίτο να βρει τρόπο να αντιμετωπίσει τις κρίσιμες πρώτες ύλες για την πράσινη μετάβαση (η Κίνα ελέγχει τις περισσότερες) ενώ μεγάλη πρόκληση είναι και η κλιματική αλλαγή.
Για όλα χρειάζονται τεράστιες επενδύσεις και από τον ιδιωτικό και από τον δημόσιο τομέα.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς θα βρεθούν τα λεφτά. Τα κράτη θα δανειστούν; Αυτό είναι δύσκολο γιατί το χρέος είναι αρκετά υψηλό, άρα πρέπει να φορολογήσεις, και το επόμενο ερώτημα είναι ποιους και πόσο.

Εδώ όμως τόνισε, ζούμε μια αντίφαση, γιατί οι πολιτικοί υπόσχονται το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή μείωση της φορολογίας.

Έχουμε επίσης θέμα συνεργασίας, υπογράμμισε. Οι Βαλτικές δεν δέχονται συνεργασία που μπορεί να υπονομεύσει τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Το ίδιο και η Πολωνία.

Αναφερόμενος στον Γάλλο πρόεδρο, είπε ότι μέχρι πριν δύο χρόνια οι ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες προέρχονταν από τον Μακρόν αλλά τώρα είναι πολιτικά πιο αδύναμος και κάνει περισσότερα λάθη. Πρόσφατα μίλησε και για την αποστολή στρατού στην Ουκρανία. Σύμφωνα με τον κ. Τσούκαλη, ο Μακρόν τα λέει αυτά για να στριμώξει τη Λεπέν στο εσωτερικό. Πάντως ενόψει ευρωεκλογών, μια μεγάλη άνοδος της ακροδεξιάς θα κάνει την Ευρώπη λιγότερο κυβερνήσιμη αν και η θέση του είναι ότι δεν θα είναι τόσο μεγάλη η άνοδος αυτή γιατί θα υπάρξει κινητοποίηση και το ΕΚ δεν καθορίζει τα ευρωπαϊκά πράγματα αν και τα επηρεάζει.

Ερωτήματα για την Ελλάδα

Αναφερόμενος στη χώρα μας, είπε ότι έχει επενδύσει και σωστά στην ΕΕ, και υπάρχει ευρεία συναίνεση μεταξύ των πολιτικών κομμάτων αλλά και μεταξύ της κοινής γνώμης. Η Ελλάδα έχει επενδύσει επίσης στη στρατηγική συμμαχία με τις ΗΠΑ, και εκεί έχουμε ευρεία συναίνεση.

Καλά κάναμε και επενδύσαμε σ’ αυτή τη στρατηγική συμμαχία, τόνισε, αλλά «δεν πρέπει να θεωρούμε την αμερικανική προστασία δεδομένη και να επενδύουμε κυρίως και μόνον σ’ αυτό. Είναι λάθος».

Έβαλε επίσης και το ερώτημα αν εκλεγεί ο Τραμπ και υπάρξει ένταση μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ τι θέση θα πάρει η Ελλάδα, «η απάντηση δεν είναι προφανής».

Επίσης, η Ελλάδα τάσσεται υπέρ μιας ισχυρής Ευρώπης με ισχυρή εξωτερική πολιτική, αλλά ταυτόχρονα εμμένει στη διατήρηση του βέτο. Και αναρωτήθηκε, μπορεί να υπάρξει ενιαία εξωτερική πολιτική με ομοφωνία των 27 όταν υπάρχει, για παράδειγμα, κάποιος Ορμπάν;

Αναφερόμενος στη στρατιωτική συνεργασία, είπε ότι το θέμα είναι αν η Γαλλία χρησιμοποιήσει την πυρηνική της δύναμη για να προστατεύσει τα ευρωπαϊκά σύνορα. Το δεύτερο είναι ότι μια ευρωπαϊκή στρατιωτική συνεργασία πιθανόν και σωστό είναι να εμπλέξει και το Ηνωμένο Βασίλειο, και με μια εργατική κυβέρνηση αυτό θα είναι πιο εύκολο. Αλλά η αμυντική στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης θα πάρει χρόνο και θα κοστίσει πολλά λεφτά και το ερώτημα είναι «ενδιάμεσα, πώς διαχειρίζεται τις σχέσεις σου με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ με Τραμπ ή Μπάιντεν».

Η Ουκρανία

Ερωτηθείς για την Ουκρανία, αναφέρθηκε στις διαφορετικές απόψεις που υπάρχουν για τον τρόπο που χειρίστηκε η Δύση τη Ρωσία μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. «Πολλοί λένε ότι ήταν λάθος η επέκταση του ΝΑΤΟ ως τα ρωσικά σύνορα διότι στρίμωχνες στη γωνία ένα πολύ βαριά αρματωμένο κράτος, άλλοι έλεγαν ότι έπρεπε να προχωρήσει το ΝΑΤΟ γιατί αλλιώς θα δεχόταν επίθεση και άλλοι ότι η Ρωσία ήταν πάντα αυταρχική και ιμπεριαλιστική δύναμη».

Απαντώντας για το απαραβίαστο των συνόρων, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, είπε ότι «το απαραβίαστο των συνόρων δεν σημαίνει ότι βάζεις νατοϊκές βάσεις 100 χλμ από τη Μόσχα και δεύτερον ζούμε τη διάλυση μιας αυτοκρατορίας με εκατομμύρια Ρώσους εκτός ρωσικής ομοσπονδίας, τους οποίους ο Πούτιν θέλει να προστατεύσει.».

Για την Ουκρανία, αναρωτήθηκε επίσης, λέγοντας: «Δεν πρέπει να νικήσει η Ρωσία, αλλά όταν ακούω ότι πρέπει να ηττηθεί η Ρωσία διερωτώμαι τί σημαίνει;».

Για τις σχέσεις με την Κίνα, είπε ότι «οι Ευρωπαίοι έχουν ανοιχτές οικονομίες και δεν έχουν συμφέρον να ακολουθήσουν την οικονομική επίθεση των ΗΠΑ κατά της Κίνας».

Παίρνοντας τον λόγο, ο κ. Αβραμόπουλος είπε ότι έχουμε ισχυροποίηση του εθνικού κράτους επισημαίνοντας ότι το έζησε με το προσφυγικό που ήταν πολύ δύσκολο να συνεννοηθούν 28 κράτη, και ότι το Brexit βασίστηκε στο προσφυγικό που ήταν η βάση στην οποία εκδηλώθηκε ο ευρωπαϊκός λαϊκισμός σε απόλυτο βαθμό.

Με το βλέμμα στο μέλλον, ο κ. Τσούκαλης δήλωσε ότι αν προχωρήσει η Ευρώπη, θα προχωρήσει με μια ομάδα προθύμων και ικανών χωρών όχι και με τους 27, όπως εξάλλου έγινε και με άλλες πρωτοβουλίες, π.χ. τη Σένγκεν και την ευρωζώνη. Το κρίσιμο ζήτημα είναι να είμαστε κι εμείς σ’ αυτούς που θα μετάσχουν. Αντίθετα, αν η Ευρώπη δεν καταφέρει αρκετά απ’ αυτά που περιέγραψα, πρόσθεσε, θα έχουμε μια περιθωριοποιημένη Ευρώπη και δεν θα μπορεί να υπερασπίζεται τα στοιχειώδη συμφέροντά της σε έναν πολυπολικό κόσμο, στον οποίο η κύρια αντιπαράθεση θα είναι μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας, με δευτεραγωνιστή τη Ρωσία και έναν ανερχόμενο παγκόσμιο Νότο.

Κλείνοντας την εκδήλωση ο Πάνος Καρβούνης, πρόεδρος της Κίνησης Πολιτών και πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Αντιπροσωπείας της Επιτροπής στην Ελλάδα, εξέφρασε μια πιο αισιόδοξη άποψη για το ευρωπαϊκό μέλλον. Η ΕΕ , είπε, είναι ατελές κατασκεύασμα γιατί δεν είναι κυρίαρχο κράτος, είναι μια ένωση κυρίαρχων κρατών. Στη δεκαετία του ’80 ασχολιόμαστε με την αγροτική πολιτική και τον προϋπολογισμό που είχε μπλοκάρει η Θάτσερ, έκτοτε φτιάξαμε την εσωτερική αγορά, το κοινό νόμισμα, είχαμε την κρίση αλλά βρήκαμε τα εργαλεία να την αντιμετωπίσουμε, ακολούθησε η πανδημία. Όταν έχουμε κρίση, κάνουμε ένα βήμα και πάμε παρακάτω. Τώρα έχουμε την άμυνα. Ως τώρα, η ΕΕ είχε ήπια ισχύ. Αν αποκτήσουμε στρατιωτική ισχύ, θα είναι ένα αποφασιστικό βήμα προς μια ομοσπονδία.

Κάνουμε βήματα αλλά ο κόσμος τρέχει με μεγαλύτερα βήματα και πρέπει να κάνουμε κι εμείς, είπε καταληκτικά ο Λουκάς Τσούκαλης.

Στην εκδήλωση έγινε παρουσίαση της απολογιστικής έκθεσης στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης της Κίνησης Πολιτών, καθώς και οι δράσεις της με έμφαση στον εθελοντισμό.